Aktualności

Nie lekceważ ukąszenia kleszcza

• Wzmaga się aktywność kleszczy. Pierwsze osobniki kleszczy stają się aktywne już na przełomie lutego i marca.

• Ukąszenie przez kleszcze jest bezbolesne, ale wiąże się z ryzykiem zakażenia chorobami odkleszczowymi.

• Aby uniknąć przykrych konsekwencji ukąszenia przez kleszcza, zapoznaj się z kilkoma ważnymi radami.

• Dowiedz się, jak unikać ukąszenia i jak postępować, gdy to się stanie.

 

Kleszcze są nosicielami groźnych dla ludzi patogenów

Kleszcz pospolity jest pajęczakiem, który przechodzi trzy fazy cyklu rozwojowego – od larwy po nimfę, aż do postaci dorosłej w ciągu 2–3 lat. Żeby mógł się przekształcić w kolejną postać, musi napić się krwi zwierzęcia lub człowieka. Kleszcz może mieć wielkość główki od szpilki, ale po najedzeniu się zwiększa swój rozmiar wielokrotnie.

Kleszcze czekają na żywiciela na krzewach, w trawie, w miejscach wilgotnych. Najbardziej aktywne są od wiosny do wczesnej jesieni. Jeśli więc idziesz na spacer do lasu, parku, na łąkę czy spędzasz urlop na działce, to może Ci się zdarzyć ugryzienie. Samo ich ukąszenie nie jest groźne, o ile kleszcz nie jest nosicielem bakterii lub wirusów chorobotwórczych.

Zakażenie boreliozą

Borelioza, inaczej choroba z Lyme, to choroba bakteryjna. Niewielki odsetek kleszczy jest nosicielami i nie każdy kontakt z zakażonym kleszczem powoduje zachorowanie, to jeśli borelioza się rozwinie, może prowadzić do poważnych powikłań. Borelioza może rozwijać się w ciągu miesięcy, a nawet lat. Bezwzględnie trzeba ją leczyć. Dlatego już pierwsze objawy wymagają antybiotykoterapii. Nieleczona borelioza może prowadzić do wielu groźnych powikłań neurologicznych, zaburzeń serca czy chorób stawów. Konieczny może być pobyt w szpitalu i rehabilitacja.

Jak rozpoznać zakażenie?

W ciągu 1-6 tygodni w miejscu ugryzienia przez kleszcza pojawia się rumień wędrujący, zmiana o kształcie owalnym, która w miarę upływu czasu się powiększa. Na ogół ma kształt obrączkowaty, jednak czasami może mieć inną postać lub w ogóle nie wystąpić. Rumieniowi towarzyszyć mogą objawy grypopodobne: gorączka, zmęczenie, bóle głowy, uczucie rozbicia. Rumień najwcześniej pojawia się po kilku dniach (zwykłe około 7 dnia), jednak nie występuje u każdego. Wcześniejsze zmiany to zwykle reakcja alergiczna na ukąszenie kleszcza lub zmiana zapalna. Dlatego należy uważnie obserwować swoje samopoczucie i wygląd skóry po ugryzieniu.

Ważne! Samoistne zniknięcie rumienia wędrującego nie oznacza wyzdrowienia.

Widoczny wzrost liczby zachorowań na choroby odkleszczowe

W 2022 r. prawie 95 tys. osób zachorowało na choroby odkleszczowe, wśród których 99% stanowiła borelioza.

Liczba pacjentów zgłaszających się z chorobą przenoszoną przez kleszcze w latach
2019	2020	2021	2022
91 tys.	86 tys.	85 tys.	95 tys.

Widać również wyraźną sezonowość zachorowań na choroby odkleszczowe. Najwięcej pacjentów zgłasza się do lekarza pierwszego kontaktu z chorobą odkleszczową w miesiącach wakacyjnych, tj. od lipca do września, kiedy spędzamy więcej czasu wśród zieleni.

Zdecydowanie rzadszą, ale bardziej niebezpieczną chorobą przenoszoną przez kleszcze jest wirusowe odkleszczowe zapalenie mózgu . W roku 2022 zachorowało ponad pół tysiąca osób, z czego aż 80% wymagało hospitalizacji.                                                                                                        

Samodzielne usunięcie kleszcza

Jeżeli spostrzegłeś kleszcza wkłutego w skórę - usuń go jak najszybciej. Im dłużej kleszcz ma kontakt z krwią człowieka, tym większe jest ryzyko zakażenia. Znaczący wzrost ryzyka zakażenia bakterią przenoszoną przez kleszcze pojawia się po 36 godzinach od momentu wkłucia. Nie czekaj na pomoc lekarską, bo niepotrzebnie zwiększasz ryzyko zachorowania na choroby wywołane drobnoustrojami przenoszonymi przez te pajęczaki.  

W aptekach dostępne są odpowiednie narzędzia do bezpiecznego i skutecznego, samodzielnego usuwania kleszczy. Wszystkie z nich gwarantują bezpieczne uchwycenie kleszcza bliżej skóry i skuteczne wyciągnięcie go.

Po usunięciu kleszcza należy zastosować czynności higieniczne - umycie i zdezynfekowanie skóry (np. wodą utlenioną lub innymi produktami z apteki).

Co zrobić kiedy kleszcz pozostanie w skórze?

W sytuacji, w której w trakcie usuwania kleszcza pozostanie duży fragment jego ciała np. główka, należy wykonać czynności opisywane w ulotkach załączonych do zakupionych narzędzi. Mniejsze fragmenty kleszcza, które w trakcie usuwania pozostaną pod skórą z reguły nie zwiększają ryzyka zakażenia, wówczas wystarczy umycie i dezynfekcja rany.

Według dr Agnieszki Jankowskej-Zduńczyk nieprawidłowe usuwanie kleszczy zwiększa ryzyko zakażenia drobnoustrojami chorobotwórczymi.

Dlatego pamiętaj by kleszcza:

• Nie wyciągać „gołymi” palcami
• Nie rozgniatać
• Nie wyciskać
• Nie wykręcać
• Nie przypalać
• Nie smarować tłustymi substancjami lub innymi chemikaliami (np. kosmetykami do ciała, oliwą z oliwek)
• Nie usuwać igłą.

Usunięcie kleszcza jest zabiegiem higienicznym, nieinwazyjnym, wykonywanym samodzielnie, podobnie jak usunięcie innych pasożytów ze skóry (np. pijawki) lub usunięcie drobnej drzazgi. Po usunięciu kleszcza obserwuj miejsce po wkłuciu, ponieważ niektóre z charakterystycznych objawów zakażenia mogą się pojawiać nawet kilka tygodni po zakażeniu.

Kiedy po pomoc do lekarza?

Porady lekarza mogą wymagać nieliczne sytuacje, w których:

• wystąpiło zaczerwienie i/lub obrzęk, w miejscu wkłucia i/lub wokół niego po całkowitym lub niecałkowitym usunięciu kleszcza (w sytuacjach gdy pozostał duży fragment). Należy przy tym pamiętać, by obserwować miejsce po usunięciu kleszcza, ponieważ niektóre z charakterystycznych objawów zakażenia mogą się pojawiać nawet kilka tygodni po wkłuciu się kleszcza
• wystąpiły nagłe i inne poważne objawy: np. wysoka gorączka, nudności i wymioty, bóle głowy lub objawy neurologiczne.

Każda poradnia podstawowej opieki zdrowotnej jest wyposażona w odpowiedni sprzęt medyczny, co umożliwia lekarzowi rodzinnemu podjęcie prostych procedur. Jeśli lekarz zadecyduje o konieczności interwencji chirurgicznej, pacjent otrzyma odpowiednie skierowanie na dalsze leczenie.

Badaj siebie, nie kleszcza

Zdarza się, że po ugryzieniu przez kleszcza przynosimy pajęczaka do laboratorium diagnostycznego do zbadania. Krajowa Izba Diagnostów Laboratoryjnych zdecydowanie to odradza.

– Takie badanie, zgodnie z przepisami, nie może być uznane za badanie diagnostyczne. Co więcej, nie jest także rekomendowane przez gremia naukowców oraz specjalistów w dziedzinie chorób zakaźnych – informuje Monika Pintal-Ślimak, prezes Krajowej Izby Diagnostów Laboratoryjnych.

Badanie kleszcza pozwala jedynie określić, czy jest on nosicielem krętków Borrelia. Dodatni wynik nie potwierdza przeniesienia krętków do organizmu ludzkiego. Nie można zatem na podstawie badania kleszcza potwierdzić, że doszło do zarażenia u człowieka.

Jak zapobiegać zachorowaniu?

• Wybierając się na spacer stosuj preparaty odstraszające kleszcze i właściwie ubieraj się (wysokie buty, długi rękaw i długie spodnie, nakrycie głowy) zwłaszcza w regionach, gdzie duża ilość kleszczy jest nosicielem drobnoustrojów chorobotwórczych.
• Usuń ze skóry wszelkie zanieczyszczenia bezpośrednio po powrocie z łąki, lasu, spaceru z psem itp. Szczególną uwagę zwróć na miejsca ciała, gdzie skóra jest delikatna tj. okolice pach, pachwin, skóra okolic intymnych, fałdy skórne. Po spacerze wytrzep odzież, by usunąć kleszcze, które nie zdążyły się wkłuć w skórę.