Aktualności

Aktualności Centrali

Poradnik Pacjenta: Pierwsza pomoc przy odmrożeniach

24-02-2025

Zima to idealny czas do aktywności na świeżym powietrzu – narty, snowboard, łyżwy czy sanki to świetne sposoby na spędzenie czasu.
Jednak niskie temperatury niosą ze sobą ryzyko odmrożeń, które mogą prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych.
Dowiedz się, jak skutecznie zapobiegać odmrożeniom i co robić, jeśli do nich dojdzie.

Najczęstsze miejsca odmrożeń

Długotrwała ekspozycja na zimno może prowadzić do odmrożeń, zwłaszcza w takich miejscach jak:

palce rąk i stóp
nos i uszy
policzki i broda.

Temperatura poniżej 0°C to główna, ale nie jedyna przyczyna odmrożeń. Sprzyjają im także wiatr i wilgoć, które sprawiają, że organizm wychładza się znacznie szybciej – nawet przy dodatnich temperaturach.

Szybciej dochodzi do odmrożenia, gdy:

jesteśmy głodni
przebywamy na dużej wysokości
jesteśmy osłabieni, zmęczeni lub odwodnieni
chorujemy na cukrzycę.

Szczególnie narażone są dzieci oraz osoby starsze, które tracą ciepło szybciej niż dorośli.

Pod wpływem zimna naczynia krwionośne obkurczają się, a tkanki mogą ulec niedotlenieniu. Przy długiej ekspozycji skutki mogą być nieodwracalne – w skrajnych przypadkach dochodzi nawet do martwicy i konieczności amputacji – ostrzega dr n. med. Agnieszka Kardynał, dermatolog.

Jak uniknąć odmrożeń?

1. Ubieraj się warstwowo.

Noś warstwy ubrań, najlepiej z materiałów izolujących ciepło, takich jak wełna. Nie zapominaj o czapce, szaliku i rękawiczkach, które chronią najbardziej wrażliwe na zimno miejsca, czyli głowę, szyję i ręce.

2. Bądź w ruchu.

Poruszanie się pomaga utrzymać ciepło ciała. Jeśli masz zamiar długo przebywać na zimnie, spędź ten czas aktywnie. Ruch powoduje lepsze krążenie krwi, dzięki czemu ciepło rozprowadza się po całym ciele.

3. Unikaj wilgoci.

Jeśli Twoje ubrania stają się mokre, znacznie łatwiej możesz doprowadzić do odmrożenia. Wybieraj ubrania, które chronią przed deszczem i śniegiem. Pamiętaj też o odpowiednim obuwiu, które izoluje stopy od zimna i wilgoci.

4. Uważaj na wiatr.

Chłodny wiatr sprawia, że odczuwalna temperatura jest dużo niższa. Dlatego, gdy mocno wieje, zakrywaj twarz i uszy, a także staraj się trzymać zacisznych miejsc.

5. Ogrzewaj się stopniowo.

Jeśli zaczynasz odczuwać zimno, poszukaj schronienia i ogrzej się stopniowo, np. wkładając ręce do ciepłej, ale nie gorącej wody, gdyż grozi to szokiem termicznym.

Czy wiesz, że…?

Alkohol nie ogrzewa organizmu! Spożywanie alkoholu w niskich temperaturach daje złudne uczucie ciepła. W rzeczywistości powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych i przyspiesza utratę ciepła, zwiększając ryzyko odmrożeń.

Stopnie odmrożenia i ich objawy

I stopień	dotyczy głównie naskórka i charakteryzuje się bladą bądź sinoczerwoną barwą skóry miejsca odmrożonego. Występuje również ból, obrzęk i pieczenie czy łuszczenie naskórka
II stopień	skóra jest woskowobiała, sztywna, twarda, po ogrzewaniu staje się sinoczerwona, a na skórze powstają pęcherze wypełnione płynem surowiczym i pojawia się rwący, piekący ból
III stopień	rozpoczyna się proces martwicy powierzchownej skóry, która przybiera siną barwę
IV stopień	martwica obejmuje głębsze warstwy, a nawet całe palce, uszy lub nos, co może prowadzić do samoistnej amputacji odmrożonych części ciała

Prawidłowe ogrzewanie odmrożonej skóry

1. Nie wkładaj rąk bezpośrednio pod gorącą wodę – zacznij od letniej kąpieli, stopniowo podnosząc temperaturę do około 40°C.

2. Jeśli skóra zaczyna wracać do normalnego koloru i odzyskuje ciepło, to dobry znak. Może być jeszcze zaczerwieniona i bolesna, ale powinna się zregenerować.

3. Nie przekłuwaj pęcherzy. W takim przypadku nałóż jałowy opatrunek i chroń skórę przed dalszym uszkodzeniem.

WAŻNE! Jeśli skóra, mimo ogrzewania, pozostaje blada, fioletowa lub całkowicie zdrętwiała – może to oznaczać martwicę tkanek, która wymaga natychmiastowej interwencji medycznej. Nie czekaj i zgłoś się do lekarza!

Koniecznie przeczytaj: Kiedy zgłosić się do Szpitalnego Oddziału Ratunkowego?

Odmrożenia I i II stopnia dobrze się goją i nie pozostawiają blizn. W leczeniu stosuje się preparaty na bazie wazeliny, gliceryny czy pantenolu. Skórę należy ogrzewać stopniowo, usunąć wilgotną odzież i biżuterię. Jeśli pojawią się pęcherze, konieczny jest jałowy opatrunek i dezynfekcja, np. oktenidyną. W przypadku ryzyka nadkażenia stosuje się preparaty z solami srebra lub antybiotyki miejscowe. Odmrożenia III i IV stopnia wymagają pilnej interwencji lekarskiej – ich objawem jest uporczywe zasinienie, brak czucia i owrzodzenia. Szybka pomoc i leki poprawiające mikrokrążenie mogą zapobiec poważnym powikłaniom – podkreśla dr Agnieszka Kardynał.

Gdzie znajdziesz pomoc medyczną podczas ferii zimowych?

Jeśli wyjeżdżasz na ferie poza miejsce zamieszkania – pamiętaj, że możesz skorzystać z pomocy lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) w całej Polsce. Nie obowiązuje rejonizacja.

Ponadto w weekendy i w dni ustawowo wolne od pracy oraz po godzinie 18 do 8 rano od poniedziałku do piątku działa nocna i świąteczna opieka zdrowotna.

Aby z niej skorzystać:

nie musisz rezerwować wizyty
nie potrzebujesz skierowania
pomoc otrzymasz bezpłatnie w ramach ubezpieczenia zdrowotnego.

Adresy placówek, w których uzyskasz pomoc medyczną w ramach nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej, znajdziesz na stronach internetowych oddziałów wojewódzkich NFZ.

Wybierz oddział wojewódzki NFZ

Wybierasz wypoczynek poza Polską? Pamiętaj o EKUZ

EKUZ, czyli Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego to dokument unijny. Potwierdza Twoje prawo do korzystania z opieki medycznej w państwach Unii Europejskiej i EFTA (Islandia, Liechtenstein, Norwegia i Szwajcaria) oraz Wielkiej Brytanii, na takich samych zasadach, na jakich leczą się mieszkańcy danego państwa. Wyrobienie EKUZ jest bezpłatne dla osób objętych ubezpieczeniem zdrowotnym.