Dla Pacjenta

Nie pal, ugaś pożar w swoich oskrzelach

Nie pal, ugaś pożar w swoich oskrzelach.

Z okazji światowego dnia POChP ostrzega dr n. med. Piotr Dąbrowiecki, specjalista chorób wewnętrznych i alergologii

Dlaczego ostrzega pan przed paleniem?

Bo to straszna trucizna. Dym tytoniowy zawiera oprócz samej nikotyny aż 4 tysiące różnych szkodliwych substancji, z czego 250 jest szczególnie niebezpiecznych dla zdrowia, a 40 jest silnie rakotwórczych. Wśród nich znajdują się m.in. cyjanowodór - w czasie I wojny światowej używany jako broń chemiczna, tlenek węgla - zwany popularnie czadem, którym można się śmiertelnie zatruć jeżeli ulatnia się z piecyka gazowego w naszej łazience, formaldehyd - używany do przechowywania martwych tkanek oraz zasada sodowa - którą zawierają. m. in. różne żrące płyny czyszczące i wreszcie toluen - stanowiący jeden ze składników farb. Czy mam wymieniać dalej?

Nie, całkowicie wystarczy. Skoro jednak wiemy, i to od dość dawna, co wchodzi w skład przysłowiowego dymka z papierosa, dlaczego wciągamy go do płuc?

Moim zdaniem, winne paleniu jest głęboko zakorzenione, zwłaszcza w ludziach bardzo młodych, przekonanie, że palenie papierosów to oznaka dorosłości. A ponieważ moda na niepalenie jest ciągle młoda w stosunku do ponad 100letniej mody na palenie; palili przecież tacy wspaniali mężczyźni jak Humphrey Bogart znany m.in. z filmu Casablanka, John Wayne w Rio Bravo, czy współcześnie Agent 007 w kilku aktorskich wcieleniach, nie zapominając o własnym dziadku czy ojcu - to trudno wytłumaczyć 14-15 letniemu mężczyźnie, że palenie nie jest trendy.

Paliły dawne wielkie gwiazdy ekranu. A i teraz we współczesnych filmach papierosy są nieodłącznym atrybutem tzw. silnych mężczyzn. Sięgają więc po nie młodzi Polacy, nie zastanawiając się jaki to zgubny dla zdrowia nałóg. Tym bardziej, że palenie w pewnych środowiskach ułatwia kontakty towarzyskie, wyzwala więzi międzyludzkie, a także daje poczucie wspólnoty w nałogu, co daje się zaobserwować np. w wojsku. Jest ciągle jeszcze zbyt wiele społecznych uwarunkowań palenia tytoniu.

Czy wszystkie papierosy są szkodliwe? Na rynku przecież są różne ich gatunki, są także tzw. "lighty" o niższej zawartości nikotyny?

Palenie "lightów" nie ma znaczenia, albowiem to sam palący decyduje jaką ilość dymu wciąga do płuc. Można uzyskać taką samą dawkę nikotyny z lżejszych papierosów jak i z normalnych. Wystarczy tylko głębiej i częściej zaciągać się dymem - efekt będzie taki sam.

Czy każdy kto pali papierosy staje się od nich uzależniony?

Z tym bywa różnie. Bardzo wielu z nas jest jednak szczególnie predysponowanych do popadania w nałogi. Mam na myśli nie tylko papierosy ale także alkohol, hazard, pracoholizm czy zakupoholizm. Palenie przyczynia się do powstania tzw. zespołu uzależnienia od nikotyny który charakteryzuje się bardzo silną potrzebą palenia tytoniu w połączeniu z postępującymi trudnościami z kontrolowaniem tej potrzeby. Powstaje sytuacja w której palacz przedkłada palenie ponad inne zajęcia i obowiązki, bagatelizując szkodliwe następstwa nałogu i w efekcie rośnie tolerancją nikotyny w jego organizmie aż do występowania tzw. zespołu abstynenckiego. Dochodzi do sytuacji, w której nałogowy palacz sięga po papierosy nie dlatego, że je lubi ale dlatego, że musi. Jest chory na palenie. Już w 1975 r. Światowa Organizacja Zdrowia uznała palenie tytoniu za postępującą, przewlekłą, nawracającą chorobę wymagającą rozpoznania i leczenia. Palenie papierosów jest, co roku, odpowiedzialne, za 5 milionów przedwczesnych zgonów wśród dorosłych na świecie.

A w Polsce?

A w naszym kraju papierosy są odpowiedzialne za choroby układu krążenia, w tym m.in. za zawały serca i udary, nadciśnienie tętnicze, no i za raka płuc który jest pierwszą z przyczyn zgonów Polaków jeśli chodzi o choroby nowotworowe. Każdego roku wykrywamy u polskich mężczyzn 20 tysięcy nowych przypadków raka płuc. Obok chorób nowotworowych, za które odpowiedzialne jest palenie, dochodzą takie poważne dolegliwości jak: osteoporoza, wrzody żołądka, bezpłodność oraz gorsze wyniki leczenia zaburzeń płodności. Nie wolno też bagatelizować poważnych schorzeń układu oddechowego, w tym przewlekłej obturacyjnej choroby płuc - w skrócie znanej jako POCHP na którą choruje milion Polaków, a następny milion nie wie, że już niestety choruje.

Czym charakteryzuje się POCHP? Jakie są objawy tej choroby?

Tak jak w przypadku raka płuca, tak i w POCHP - 90% zachorowań jest spowodowanych wieloletnim paleniem papierosów. POCHP nie jest nowo odkrytą jednostką chorobową. Dawniej to była rozedma płuc lub przewlekłe zapalenia oskrzeli, które Światowa Organizacja Zdrowia połączyła w jedną, zwaną dziś przewlekłą obturacyjną chorobą płuc. Charakteryzuje się ona dusznością wydechową czyli niemożnością opróżnienia płuc z wdychanego powietrza. Mówiąc prościej: chory nie ma trudności z pobraniem powietrza do swoich płuc, natomiast wielką trudność z jego wydechem. Postępujący problem z opróżnianiem płuc z wdychanego powietrza powoduje w skrajnych przypadkach całkowitą niemożność normalnego funkcjonowania. Taki chory nie ma siły chodzić, każdy ruch powoduje u niego tak silną duszność, że zmuszony jest spędzać dni i noce w pozycji siedzącej, najczęściej w fotelu. Jego płuca są zniszczone wieloletnim paleniem, miąższ płucny nie radzi sobie z metabolizmem tlenu i pacjent z upływem lat coraz bardziej sie dusi także w czasie spoczynku. A wszystko zaczyna sie niewinnie. Codziennym dymkiem z papierosa i kaszlem który nie mija, kaszlem który z biegiem lat nasila się coraz bardziej.

Ale sam kaszel nie jest przecież poważną chorobą?

To prawda, ale jest objawem, że coś z naszymi płucami jest nie tak. Nie mijający, ciągnący się miesiącami, codzienny, uporczywy kaszel jest sygnałem, że powinniśmy odwiedzić lekarza. Nie wolno bagatelizować tego typu objawów przede wszystkim wówczas, kiedy nałogowo palimy papierosy. Ten kaszel jest bowiem objawem zapalenia oskrzeli. Każdy nałogowy palacz ma tlące się non stop zapalenie oskrzeli wywołane dymem tytoniowym. Po 15-20 latach palenia papierosów zapalenie to objawi się uporczywym kaszlem który nie mija. Jeśli "prawdziwy mężczyzna " nie rzuci wtedy palenia po kilku latach zacznie odczuwać duszność najpierw w trakcie wysiłku fizycznego a następnie w spoczynku. I niestety, najczęściej dopiero wówczas polski mężczyzna zaczyna się leczyć i poważnie zastanawia się nad rzuceniem palenia.

W jaki sposób nałogowy palacz może sprawdzić czy jego oskrzela są jeszcze w miarę zdrowe?

Każdy z nas, a przede wszystkim ten kto pali nałogowo papierosy, powinien korzystać z profilaktycznych badań układu oddechowego takich jak:

spirometria - jest to nieinwazyjne badanie ilości i czasu przepływu powietrza przez nasze oskrzela,

przesiewowa spiralna tomografia płuc - która polega na nieinwazyjnym, jednoczesnym wykonywaniu wielu zdjęć klatki piersiowej podczas jednego badania,

prześwietlenie płuc aparaturą rentgenowską.

Czy Pani wie, że palenie tytoniu jest najpoważniejszą przyczyną przedwczesnej umieralności w naszym kraju, że nałogowo pali papierosy 47% mężczyzn i 23% kobiet, że około 10 milionów Polaków pali regularnie 15-20 sztuk papierosów dziennie, a prawie 5 milionów spośród nich pali dłużej niż 20 lat? Papierosy są jedynym legalnie sprzedawanym środkiem rakotwórczym w Polsce i na świecie. Nikt nie jest w stanie obliczyć ile rocznie kosztuje budżety państw leczenie chorób odtytoniowych. W Polsce też nie ma takich danych. Wiemy natomiast na pewno, że 40% nałogowych palaczy umiera przed 65 rokiem życia. Dlatego warto aby każdy kto od wielu lat pali papierosy, ma np. przewlekły kaszel, ewentualnie częste duszności lub zauważył, że pojawiły się smugi krwi w odkrztuszanej wydzielinie - odwiedził lekarza.

Panie doktorze w tej sytuacji przede wszystkim trzeba rzucić palenie?

To nie jest taka prosta sprawa jakby się wydawało. Po pierwsze trzeba chcieć przestać palić. W procesie wychodzenia z nałogu motywacja jest najważniejsza. Nie da się porzucić palenia nie mając przekonania, że jest to nasza i tylko nasza decyzja. I nie wolno zrażać się, jeżeli za pierwszym razem próba rzucenia palenia nam się nie powiodła. Większość palaczy wielokrotnie rzucała palenie zanim ostatecznie zerwała z nałogiem. Jeżeli jest nam trudno samemu pokonać objawy głodu nikotynowego warto zdecydować się na skorzystanie z pomocy lekarza. Obecnie dostępne są trzy formy leczenia farmakologicznego stosowane w leczeniu uzależnień od tytoniu: nikotynowa terapia zastępcza (NTZ), bupropion i wereniklina. NTZ stanowią m. in. popularne plastry nikotynowe, guma do żucia i tabletki z nikotyną do ssania i pod język. Plastry i guma i tabletki zawierają niewielkie dawki czystej nikotyny, dzięki czemu łagodzą przykre objawy zaprzestania palenia. Z kolei leki, np. chlorowodorek bupropionu działają na mózg palacza zmniejszając łaknienie nikotyny, łagodzą objawy niepalenia. Kuracja trwa 7-12 tygodni i musi być prowadzona pod kontrolą lekarza.
Podobnie wereniklina, która dodatkowo zmniejsza satysfakcję z palenia, ogranicza objawy abstynencyjne i potencjalne prawdopodobieństwo powrotu do nałogu.
Częściej jednakże niż byśmy sobie tego my lekarze i nasi pacjenci życzyli, palacze tytoniu wracają do nałogu.

Dlatego też sięgając po papierosa każdy mężczyzna wiedzieć powinien, że:

• skraca swoje życie o kilka lub kilkanaście lat,
• papierosy to zabójca nr 1 w Polsce,
• w dymie tytoniowym znajduje się 4 tysiące trujących substancji, a wśród nich 40 silnie rakotwórczych,
• ciała smoliste dymu papierosowego osadzają się w płucach i oskrzelach, po latach palenia płuca palacza są "zaklejone" nikotynową smołą.

Palnie jest główną przyczyną rozwoju choroby wieńcowej, która prowadzi do zawału serca i udaru mózgu.

Palenie jest główną przyczyną rozwoju chorób nowotworowych.

Palenie może być przyczyną niepłodności u mężczyzn i w efekcie impotencji

Jeżeli chcesz być zdrowy, cieszyć się wnukami - NIE PAL!

Paląc niszczysz nie tylko swoje zdrowie, ale i zdrowie swojej rodziny.

Z okazji światowego dnia POCHP zapytaj swojego doktora o badanie spirometryczne.