Podstawowa opieka zdrowotna (POZ) jest częścią systemu opieki zdrowotnej, zapewniającą wszystkim osobom uprawnionym do świadczeń zamieszkałym/przebywającym na terytorium Polski kompleksowe i skoordynowane świadczenia opieki zdrowotnej w miejscu zamieszkania. Świadczenia udzielane są w warunkach ambulatoryjnych (w gabinecie, poradni lub przychodni), a w przypadkach uzasadnionych medycznie, także w domu pacjenta (również w domu pomocy społecznej). Obejmują także profilaktyczną opiekę nad dziećmi i młodzieżą sprawowaną przez pielęgniarkę/higienistkę w środowisku nauczania i wychowania.

Funkcjonowanie POZ (za wyjątkiem świadczeń profilaktycznej opieki nad dziećmi i młodzieżą w środowisku nauczania i wychowania oraz świadczeń nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej w POZ) oparte jest na prawie do imiennego wyboru lekarza, pielęgniarki, położnej podstawowej opieki zdrowotnej. Wyboru dokonujesz poprzez złożenie pisemnej deklaracji u lekarza, pielęgniarki, położnej podstawowej opieki zdrowotnej w wybranej przez Ciebie przychodni.

Jeżeli masz już konto w Zintegrowanym Informatorze Pacjenta, po zalogowaniu się do serwisu możesz sprawdzić na stronie Deklaracje POZ w zakładce Rejestr Usług Medycznych, do którego lekarza, pielęgniarki, położnej oraz w której przychodni złożyłeś deklarację.

Świadczenia POZ - za wyjątkiem świadczeń profilaktycznej opieki nad dziećmi i młodzieżą w środowisku nauczania i wychowania oraz świadczeń nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej w POZ - udzielane są w dni powszednie od poniedziałku do piątku w godzinach od 8.00 do 18.00, z wyłączeniem dni ustawowo wolnych od pracy.

Świadczenia profilaktycznej opieki nad dziećmi i młodzieżą w środowisku nauczania i wychowania udzielane są w dni powszednie od poniedziałku do piątku (z wyłączeniem dni ustawowo wolnych od pracy), w godzinach lekcyjnych, zgodnie z harmonogramem pracy szkół.

Świadczenia nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej w POZ dostępne są w dni powszednie w godzinach od 18.00 do 8.00 rano dnia następnego, oraz całodobowo w dni ustawowo wolne od pracy.

Informację o miejscach udzielania świadczeń, gabinetach i przychodniach, które zawarły umowę z NFZ, znajdziesz w zakładce Gdzie się leczyć Zintegrowanego Informatora Pacjenta (ZIP).

Zakres świadczeń podstawowej opieki zdrowotnej

Zarówno wykazy świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej, jak też szczegółowo, zakresy zadań realizowanych w ramach tych świadczeń określają przepisy rozporządzeń Ministra Zdrowia.

Świadczenia lekarza POZ obejmują:

• profilaktykę chorób, w tym badania i porady w ramach profilaktyki wieku rozwojowego oraz szczepienia ochronne,
• świadczenia profilaktyki chorób układu krążenia,
• udzielanie porad w leczeniu schorzeń, w tym zapewnienie diagnostyki laboratoryjnej oraz obrazowej i nieobrazowej (EKG, RTG, USG) zgodnie z obowiązującym wykazem,
• wykonywanie zabiegów w gabinecie zabiegowym i w domu pacjenta,
• orzekanie o stanie zdrowia,
• inne świadczenia wynikające z potrzeb populacji objętej opieką, w tym: kierowanie do poradni specjalistycznych i na leczenie szpitalne, kierowanie na rehabilitację i leczenie uzdrowiskowe, kwalifikowanie doświadczeń transportu sanitarnego w POZ i wystawianie zleceń przewozów, wystawianie zleceń na realizację świadczeń pozostających w zakresie zadań pielęgniarki POZ, wystawianie zaświadczeń dotyczących stanu zdrowia pacjenta.

Świadczenia pielęgniarki POZ obejmują kompleksową opiekę pielęgniarską nad osobą, rodziną, społecznością w środowisku zamieszkania, z uwzględnieniem miejsca udzielania świadczeń, takie jak:

• świadczenia profilaktyczne u dzieci w wieku 0-6 r.ż., w tym:
  • wizyty patronażowe w 3-4.(trzecim-czwartym) miesiącu zycia i - o ile w czasie tej wizyty zostały stwierdzone zaburzenia stanu zdrowia dziecka - także w 9. (dziewiątym) miesiącu życia dziecka,
  • testy przesiewowe w 12. (dwunastym) miesiącu życia dziecka oraz w wieku 2, 4 i 5 lat;
• świadczenia profilaktyki gruźlicy;
• świadczenia lecznicze, w tym: wykonywanie iniekcji i zabiegów na podstawie zleceń lekarzy ubezpieczenia zdrowotnego w gabinecie pielęgniarki POZ i w domu pacjenta;
• świadczenia diagnostyczne, w tym: pobieranie materiałów do badań diagnostycznych na podstawie zlecenia lekarza POZ, w sytuacji gdy pobranie z przyczyn medycznych powinno być zrealizowane w domu pacjenta;
• świadczenia pielęgnacyjne i rehabilitacyjne, w szczególności dla osób, u których występuje ograniczenie sprawności psychofizycznej w wyniku choroby.

Świadczenia położnej POZ obejmują kompleksową pielęgnacyjną opiekę położniczo-neonatologiczno-ginekologiczną nad populacją objętą opieką, w tym:

• edukację w zakresie planowania rodziny;
• opiekę w okresie ciąży, porodu i połogu, w tym edukację przedporodową realizowaną u kobiet w ciąży (w tym w ciąży wysokiego ryzyka), począwszy od 21. (dwudziestego pierwszego) tygodnia ciąży do terminu rozwiązania;
• opiekę nad kobietą, noworodkiem i niemowlęciem do ukończenia 2. (drugiego) miesiąca życia, realizowaną w ramach wizyt patronażowych;
• opiekę w chorobach ginekologicznych, w tym opiekę pielęgnacyjną nad kobietą po operacji ginekologicznej lub onkologiczno-ginekologicznej obejmującą okres od momentu wypisu ze szpitala do całkowitego zagojenia się rany pooperacyjnej, realizowane na podstawie skierowania lekarza oddziału, który wykonał operację;
• wykonywanie zgodnie z posiadanymi kompetencjami, iniekcji i zabiegów na podstawie zleceń innych lekarzy ubezpieczenia zdrowotnego, w gabinecie położnej poz i w domu pacjenta;
• pobieranie materiału z szyjki macicy do przesiewowego badania cytologicznego w ramach Programu profilaktyki raka szyjki macicy, o ile umowa świadczeniodawcy z Funduszem obejmuje powyższe świadczenie;
• opiekę nad kobietą w każdym okresie jej życia.

Świadczenia pielęgniarki/higienistki szkolnej obejmują:

• świadczenia profilaktyczne, w tym wykonywanie i interpretowanie testów przesiewowych u dzieci w wieku szkolnym, w terminach badań bilansowych,
• świadczenia grupowej profilaktyki fluorkowej u dzieci klas I-VI szkoły podstawowej,
• kierowanie postępowaniem przesiewowym oraz sprawowanie opieki nad uczniami z dodatnimi wynikami testów,
• czynne poradnictwo dla uczniów z problemami zdrowotnymi oraz sprawowanie opieki nad uczniami z chorobami przewlekłymi i niepełnosprawnością,
• udzielanie pomocy przedlekarskiej w przypadku nagłych zachorowań, urazów, zatruć,
• doradztwo dla dyrektora szkoły zgodnie z posiadanymi kompetencjami,
• udział w planowaniu, realizacji i ocenie edukacji zdrowotnej.

Świadczenia nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej w POZ obejmują świadczenia udzielane w dni powszednie po godzinie 18.00 do 8.00 rano dnia następnego i całodobowo w dni ustawowo wolne od pracy:

• porady lekarskie udzielane doraźnie w warunkach ambulatoryjnych lub w domu chorego w przypadkach zachorowań, z wyłączeniem stanów nagłego zagrożenia zdrowia lub życia,
• świadczenia pielęgniarskie zlecone przez lekarza, wynikające z udzielonej porady,
• świadczenia pielęgniarskie realizowane w warunkach ambulatoryjnych lub w domu chorego, zlecone przez lekarzy ubezpieczenia zdrowotnego, wynikające z potrzeby zachowania ciągłości leczenia.

Informacja o miejscu świadczenia opieki nocnej i świątecznej powinna być umieszczona w widocznym miejscu wewnątrz i na zewnątrz siedziby lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Informacje o miejscach udzielania świadczeń publikowane są również przez Oddziały Wojewódzkie NFZ na stronach internetowych oraz w zakładce Gdzie się leczyć.

Umowa o udzielanie świadczeń transportu sanitarnego w POZ przewiduje realizację następujących przewozów celem podjęcia lub kontynuacji leczenia:

• z miejsca zamieszkania (pobytu) pacjenta na leczenie realizowane w trybie stacjonarnym;
• z miejsca zamieszkania (pobytu) pacjenta na leczenie w trybie dziennym;
• z miejsca zamieszkania (pobytu) na pierwszorazowe świadczenie z rodzaju ambulatoryjnej opieki specjalistycznej albo leczenia stomatologicznego i z powrotem;
• z miejsca zamieszkania (pobytu), w celu wykonania zabiegów i procedur medycznych wynikających z procesu leczenia realizowanego przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej do którego zadeklarowany jest świadczeniobiorca, i z powrotem;
• z miejsca zamieszkania (pobytu) do zakładu długoterminowej opieki zdrowotnej.”

Lekarzem kwalifikującym pacjenta do realizacji przewozu oraz wydającym skierowanie na przewóz jest lekarz POZ.

Wydając skierowanie na przewóz, lekarz POZ wskazuje pacjentowi jednocześnie realizatora przewozu.

W przypadku świadczeń transportu sanitarnego w POZ zasady odpłatności pacjenta są takie same jak w przypadku opisanego wcześniej transportu sanitarnego.

W ramach umowy o udzielanie transportu sanitarnego w POZ realizowane są także przewozy określane jako Transport sanitarny "daleki" w POZ

Z transportu "dalekiego" w POZ możesz skorzystać w następujących sytuacjach:

• kiedy z przyczyn losowych musiałeś skorzystać z pomocy medycznej w szpitalu za granicą, a Twój stan zdrowia w momencie wypisu ze szpitala jest stabilny, ale nie pozwala na samodzielny powrót do domu.
  Taki transport jest realizowany od granicy Polski do miejsca Twojego zamieszkania;
• kiedy z przyczyn losowych musiałeś skorzystać z pomocy medycznej w zagranicznym szpitalu, ale wymagasz kontynuacji leczenia w kraju, a stan Twojego zdrowia pozwala na uzyskanie wypisu i nie ma medycznych przeciwwskazań do przewozu ambulansem.
  W takim przypadku przysługuje Ci transport od granicy Polski do szpitala, który jest położony najbliżej Twojego domu i w którym możliwe jest kontynuowanie leczenia.
• kiedy z przyczyn uzasadnionych medycznie musisz korzystać ze świadczeń konkretnej poradni specjalistycznej oddalonej od miejsca zamieszkania o więcej niż 120 km "tam i z powrotem", a ogólny stan Twojego zdrowia nie pozwala na samodzielne dotarcie do poradni. Transport przysługuje wtedy z Twojego miejsca zamieszkania do najbliższego świadczeniodawcy, który udzieli CI świadczeń i z powrotem;
• kiedy musisz ze względów medycznych korzystać z wysokospecjalistycznych świadczeń ambulatoryjnych, które realizowane są jedynie przez niektóre poradnie, do których odległość z miejsca Twojego zamieszkania przekracza 120 km "tam i z powrotem", a ogólny stan zdrowia chorego nie pozwala na samodzielny dojazd do poradni. Transport przysługuje wtedy od miejsca zamieszkania do poradni i z powrotem;

Aby skorzystać z transportu sanitarnego "dalekiego" w POZ powinieneś (Twoja rodzina albo opiekun prawny), po wcześniejszej konsultacji z lekarzem POZ, wystąpić z wnioskiem do dyrektora oddziału wojewódzkiego NFZ.

Wniosek taki należy złożyć w oddziale Funduszu, do którego należysz.

Po rozpatrzeniu wniosku, dyrektor oddziału Funduszu wyda jego sprawie pisemnie stanowisko.

Szczegółowe informacje dotyczące umowy o udzielanie świadczeń transportu sanitarnego w POZ znajdziesz w zarządzeniu Nr 69/2013/DSOZ Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia 27 listopada 2013 r.

Finansowanie świadczeń w POZ, z wyjątkiem świadczeń nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej w POZ, odbywa się na podstawie rocznych stawek kapitacyjnych, w oparciu o listy świadczeniobiorców (pacjentów) objętych opieką na podstawie deklaracji wyboru, a w przypadku dzieci i młodzieży szkolnej, na podstawie list uczniów szkół, z którymi świadczeniodawca nawiązał współpracę.

Dla wskazanych warunkami umowy grup pacjentów, stawka kapitacyjna korygowana jest odpowiednim współczynnikiem zwiększającym finansowanie świadczeń.

Niektóre porady i wizyty udzielane w programach profilaktycznych, świadczenia udzielane osobom spoza list pacjentów, niektóre przewozy transportem sanitarnym, finansowane są według cen jednostkowych ustalonych odrębnie dla tych świadczeń.

Obowiązujące od 1 stycznia 2015 r. wartości rocznych bazowych stawek kapitacyjnych oraz cen świadczeń objętych odrębnym finansowaniem w POZ dostępne są w treści załącznika Nr 1 do zarządzenia Nr 3/2014/DSOZ Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia 7 stycznia 2015 r.

Finansowanie świadczeń nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej w POZ odbywa się na podstawie wynegocjonowanego ryczałtu miesięcznego, a jego wysokość zależna jest od liczby ludności zamieszkałej na obszarze zabezpieczenia.

Badania hematologiczne:

• morfologia krwi obwodowej z płytkami krwi,
• morfologia krwi obwodowej z wzorem odsetkowym i płytkami krwi,
• retykulocyty,
• odczyn opadania krwinek czerwonych (OB).

Badania biochemiczne i immunochemiczne w surowicy krwi:

• sód,
• potas,
• wapń zjonizowany,
• żelazo,
• żelazo – całkowita zdolność wiązania (TIBC),
• stężenie transferyny,
• stężenie hemoglobiny glikowanej (HbA1c),
• mocznik,
• kreatynina,
• glukoza,
• test obciążenia glukozą,
• białko całkowite,
• proteinogram,
• albumina,
• białko C-reaktywne (CRP),
• kwas moczowy,
• cholesterol całkowity,
• cholesterol-HDL,
• cholesterol-LDL,
• triglicerydy (TG),
• bilirubina całkowita,
• bilirubina bezpośrednia,
• fosfataza alkaliczna (ALP),
• aminotransferaza asparaginianowa (AST),
• aminotransferaza alaninowa (ALT),
• gammaglutamylotranspeptydaza (GGTP),
• amylaza,
• kinaza kreatynowa (CK),
• fosfataza kwaśna całkowita (ACP),
• czynnik reumatoidalny (RF),
• miano antystreptolizyn O (ASO),
• hormon tyreotropowy (TSH),
• antygen HBs-AgHBs,
• VDRL,
• FT3,
• FT4,
• PSA – Antygen swoisty dla stercza całkowity.

Badania moczu:

• ogólne badanie moczu z oceną właściwości fizycznych, chemicznych oraz oceną mikroskopową osadu,
• ilościowe oznaczanie białka,
• ilościowe oznaczanie glukozy,
• ilościowe oznaczanie wapnia,
• ilościowe oznaczanie amylazy.

Badania kału:

• badanie ogólne,
• pasożyty,
• krew utajona - metodą immunochemiczną.

Badania układu krzepnięcia:

• wskaźnik protrombinowy (INR),
• czas kaolinowo-kefalinowy (APTT),
• fibrynogen.

Badania mikrobiologiczne:

• posiew moczu z antybiogramem,
• posiew wymazu z gardła z antybiogramem,
• posiew kału w kierunku pałeczek Salmonella i Shigella.

Badanie elektrokardiograficzne (EKG) w spoczynku

Badanie ultrasonograficzne (USG):

• USG tarczycy i przytarczyc,
• USG ślinianek,
• USG nerek, moczowodów, pęcherza moczowego,
• USG brzucha i przestrzeni zaotrzewnowej, w tym wstępnej oceny gruczołu krokowego,
• USG obwodowych węzłów chłonnych.

Spirometria

Zdjęcia radiologiczne:

• zdjęcie klatki piersiowej w projekcji AP i bocznej,
• zdjęcia kostne – w przypadku kręgosłupa, kończyn i miednicy w projekcji AP i bocznej:                                            
• zdjęcie czaszki,
• zdjęcie zatok,
• zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej.

Poza badaniami wymienionymi powyżej, lekarz POZ może kierować pacjentów także na finansowane przez Fundusz badania endoskopowe: gastroskopię i kolonoskopię.